Günümüzde var olan ilk Hristiyan yazıları, Elçi Pavlus’a aittir. Pavlus’un ilk yazısı M.S. 51.yıla, yani 1.Selanikliler mektubuna veya İsa’nın M.S.30.yıldaki ölümünden 20 yıl sonraya dayanmaktadır. Pavlus’un İsa hakkındaki görüşleri, o dönemdeki Musevilikten oldukça farklıydı.
Pavlus, İsa’nın Tanrı olduğunu düşünüyordu. Pavlus’un ilk yüzyılda Mesih hakkında iyi bir bilgiye sahip olduğunu, bu nedenle ibadetlerde İsa’ya tapınılıyordu. Pavlus’un mektuplarını büyük bir resim olarak ele aldığımızda, mektuplarındaki içerikte İsa’ya adanmanın önemli bir yerde olduğunu görüyoruz.[1]
- İsa Yahve’dir
Pavlus’un İsa hakkındaki en açık iddialarından biri; O’nun Yahve olduğudur. Bunu kanıtlamak için Eski Ahit’te Yahve için kullanılan Monoteistik kısımları Mesih için kullanmıştır (bkz. Romalılar 10:13 – Yoel 2:32; 1.Korintliler 1:31 – Yeremya 9:24; 1.Korintliler 2:16 – Yeşaya 40:13; 1.Korintliler 10:26 – Mezmur 24:1; 2.Korintliler 10:17 – Yeremya 9:24). Örneğin 1.Korintliler 2:16, Eski Ahit’teki en monoteistik ayetlerden biri Yeşaya 40:13 hakkında bahsetmektedir (bkz. Yeşaya 40:13-28; 43:10; 44:6, 8; 45:5).
1A. Romalılar 10:13 – Yoel 2:32
- Romalılar 10:13, “Rab’be yakaran herkes kurtulacak.”[2]
- Yoel 2:32, “O zaman RAB’be yakaran herkes kurtulacak. RAB’bin dediği gibi, Siyon Dağı’nda ve Yeruşalim’de kurtulup Sağ kalanlar arasında RAB’bin çağıracağı kimseler olacak.”
Yorum: Ayetteki “RAB” ifadesi Yahve için kullanılmıştır. Ancak Pavlus Yoel 2:32’deki “Rab” ifadesini alıp, bunu İsa için kullanmıştır (Romalılar 10:13)
1B. 1.Korintliler 1:31 – Yeremya 9:24
- Korintliler 1:31, “Bunun için yazılmış olduğu gibi, “Övünen, Rab’le övünsün.”
- Yeremya 9:24, “Dünyada iyilik yapanın, Adaleti, doğruluğu sağlayanın Ben RAB olduğumu anlamakla Ve beni tanımakla övünsün övünen. Çünkü ben bunlardan hoşlanırım” diyor RAB.”
Yorum: 1.Korintliler 1:31’deki “Rab” ifadesi İsa için kullanılırken, Yeremya 9:24’teki “RAB” Yahve için kullanılmıştır.
1C. 1.Korintliler 2:16 – Yeşaya 40:13
- Korintliler 2:16, “Rab’bin düşüncesini kim bildi ki, O’na öğüt verebilsin?” Oysa biz Mesih’in düşüncesine sahibiz.”
- Yeşaya 40:13, “RAB’bin düşüncesine kim akıl erdirebildi? O’na öğüt verip öğretebilen var mı?”
Yorum: 1.Korintliler 2.bölümde “Rab” diye sözü edilen İsa’dır. Yeşaya 40:13’te ise Yahve’dir.
1D. 1.Korintliler 10:26 – Mezmur 24:1
- Korintliler 10:26, “Çünkü “Yeryüzü ve içindeki her şey Rab’bindir.”
- Mezmur 24:1, “RAB’bindir yeryüzü ve içindeki her şey, Dünya ve üzerinde yaşayanlar;”
Yorum: 1.Korintliler 10.bölümün içeriğine baktığımızda, oradaki “Rab” ifadesi İsa için kullanılmıştır. Mezmur 24:1 ayetinde ise Yahve hakkında bahsedilmektedir.
1E. 2.Korintliler 10:17 – Yeremya 9:24
- Korintliler 10:17, “Övünen, Rab’le övünsün.”
- Yeremya 9:24, “Dünyada iyilik yapanın, Adaleti, doğruluğu sağlayanın Ben RAB olduğumu anlamakla Ve beni tanımakla övünsün övünen. Çünkü ben bunlardan hoşlanırım” diyor RAB.”
Yorum: 2.Korintliler 10.bölümün içeriğine baktığımızda, oradaki “Rab” ifadesi İsa için kullanılmıştır. Yeremya 9:24 ayetinde ise Yahve hakkında bahsedilmektedir.
- İsa duaları kabul ediyor
İlk Hristiyanlar İsa’nın geri dönmesi için ve bereketlemesi için Rab İsa’yı adıyla çağırıyorlardı. Bu tür dualar onların ibadetlerinin bir parçasıydı (1.Korintliler 1:2; 16:22; 2.Korintliler 12:8; Romalılar 10:13). 1.Korintliler 1:2 ve Romalılar 10:13 Eski Ahit’te İbranice Tanrı’nın tek ismi olan Yahve için kullanılan ifadeyi, İsa Mesih için kullanmışlardır.
- İsa’ya ilahiler söyleniyordu
Üstelik, ilk Hristiyanlar İsa’nın hep var olduğuna dair, yaratılış, kurtuluş ve son gün hakkında ilahiler bestelerlerdi (Filipililer 2:6-11). Yaratan yalnızca Tanrı’dır ve bu eylemin İsa’ya atfedilmesi, O’nun Tanrı’nın kimliğini paylaştığı ve Tanrı’nın ta kendisi olduğu anlamına gelmektedir. Aynı şekilde Pavlus, İsa’nın hep var olduğuna inanıyordu ve böylece bu da O’nun insan bedeni alaran bu dünyaya geldiğine inandığının kanıtıdır (bkz. 2.Korintliler 8:8-9; Filipililer 2:6-11).
- İsa her zaman vardı
Kısaca belirtmek gerekirse, Pavlus İsa’nın hep var olduğuna inanıyordu (bkz. Romalılar 8:3; 1.Korintliler 8:6; 10:4; 15:47; 2.Korintliler 8:9; Galatyalılar 4:4). Bu da İsa’nın insan bedeni alma fikriyle oldukça tutarlıdır.
- Romalılar 8:3, “İnsan benliğinden ötürü güçsüz olan Kutsal Yasa’nın yapamadığını Tanrı yaptı. Öz Oğlu’nu günahlı insan benzerliğinde günah sunusu* olarak gönderip günahı insan benliğinde yargıladı.”
- Korintliler 8:6, “Tek bir Rab var, O da İsa Mesih’tir. Her şey O’nun aracılığıyla yaratıldı, biz de O’nun aracılığıyla yaşıyoruz.”
- Korintliler 10:4, “hepsi aynı ruhsal içeceği içti. Artlarından gelen ruhsal kayadan içtiler; o kaya Mesih’ti.”
- Korintliler 15:47, “İlk insan yerden, yani topraktandır. İkinci insan göktendir.”
- Korintliler 8:9, “Rabbimiz İsa Mesih’in lütfunu bilirsiniz. O’nun yoksulluğuyla siz zengin olasınız diye, zengin olduğu halde sizin uğrunuza yoksul oldu.”
- Galatyalılar 4:4, “Ama zaman dolunca Tanrı, Yasa altında olanları özgürlüğe kavuşturmak için kadından doğan, Yasa altında doğan öz Oğlu’nu gönderdi.”
- İsa Yaratandır
Pavlus da İsa’nın Yaratan olduğunu söylüyordu, “Tek bir Rab var, O da İsa Mesih’tir. Her şey O’nun aracılığıyla yaratıldı, biz de O’nun aracılığıyla yaşıyoruz.” (1.Korintliler 8:6). Yeşaya 44:24 ayeti şöyledir, “Sizi kurtaran, Size rahimde biçim veren RAB diyor ki, “Her şeyi yaratan, Gökleri yalnız başına geren, Yeryüzünü tek başına seren… RAB benim.” Bu ayette RAB [İbranice Yahve], Yaratanın yalnızca kendisi olduğunu söylüyor. Pavlus ise her şeyin İsa tarafından yaratıldığını söylüyor. Demek ki, İsa Tanrı’dır. Şunun da altını çizmek gerekiyor ki, Pavlus Yeşaya 44:24 ayetini ve Yeşaya 40-44 bölümlerinin içeriklerini çok iyi biliyordu (bkz. 1.Korintliler 2:16 – Yeşaya 40:13).
- Diğer kanıtlar
Pavlus gibi ilk Hristiyanların İsa’yı Tanrı olarak gördüğüne dair daha birçok kanıt vardır. Birincisi, ilk Hristiyanlar İsa hakkında inanç bildirgesini kabul ediyorlardı (Romalılar 1:3-4; 10:9-10). İkincisi, onlar ibadetlerini Rab’bin adıyla toplanarak yapıyorlardı (1.Korintliler 5:4). Üçüncüsü, yeni iman etmiş olanları İsa’nın adıyla vaftiz ediyorlardı (Romalılar 6:3; Galatyalılar 3:27). Dördüncüsü, onlar “Rab’bin Sofrasını” kutluyorlardı (1.Korintliler 11:20 – 10:21).
Tarih boyunca hiçbir Yahudi edebiyatında Tanrı’dan başka , bir objenin, yarı-tanrısal varlığın veya herhangi birinin böyle bir tapınma kabul ettiği görülmemiştir. David Capes’ın yaptığı yorum oldukça doğrudur, “İbadet biçimleri ve şekilleri, ilk Hristiyanların İsa’ya tapındıklarını ve O’nu Tanrı olarak gördüklerini kantlıyor.”[3]
- Pavlus İsa’nın Tanrı olduğunu ne zaman anladı?
Pavlus İsa’nın Tanrı olduğunu kabul ettiğini söylediğimizde, cevaplamamız gereken çok önemli bir soruyla karşılaşırız: İsa hakkındaki bu inanç ne zaman ortaya çıktı? İsa’nın Tanrı olduğuna dair muhtemelen en ilk örneklerinden biri, Filipililer 2:5-11 ilahisi ayetidir. Filipililer mektubu, M.S. 60 yıllarında yazıldı. İlahi Filipililer mektubundan önce yazıldığına göre, muhtemelen M.S. 50 ve hatta M.S. 40 yıllarında da yazılmış olabilir. Ancak ilahinin temelini oluşturan inanç, M.S. 40 yılından da önceye dayanmaktadır. Yani İsa’nın Tanrı olduğuna dair inancın M.S. 30’lu ve M.S. 40’lı yıllara dayandığını gösteriyor. Pavlus, kendisini dinleyenlerin inancını kabul ettiğine göre, İsa’nın Tanrılığı inancının Hristiyanlar tarafından en başından beri kabul edildiği ortaya çıkmış oluyor.
Aynı şekilde, Galatyalılar 1 ve 2.bölümlerde yazdığına göre, Pavlus Yeruşalim’e gitmiş ve elçilerin Pavlus’un İsa hakkındaki görüşüyle ne çeliştiklerini ne de tartıştıklarını görebiliyoruz. Demek ki, ilk Hristiyanların İsa hakkında Tanrısal bir görüşe sahip olmadıkları bir dönem yoktur.
- Bunun anlamı nedir?
Elimizde bulunan ilk Hristiyan yazıların bile, o dönemdeki Musevilikten farklı olarak Mesih’e adanmışlık hakkında yazdığını görebiliyoruz. İsa’ya olan adanmışlık çok radikal ve ani bir şekilde oldu. Bazı uzmanlara göre, İsa’nın Tanrı ve dirilmiş Rab olarak tapınılmadığı dönem yoktu. İsa’nın hep var olduğu ve insan bedeni aldığı ya da İsa’nın Tanrı olduğu fikri, elçi Yuhanna tarafından birinci yüzyılın sonunda uydurulmamıştır. Tam aksine, ilk Hristiyan yazılarında bile İsa yüceltilmiş ve Tanrı olarak kabul edilmiştir. Sonuç olarak, İsa’nın Tanrı olması, Greko-Romen mitolojisinden alınması mümkün değildir çünkü Mesih’in Tanrılığı inancı çok daha öncelere dayanmaktadır.
[1] Pavlus’un hiçbir zaman İsa hakkındaki düşüncelerini (Kristoloji) sistematik olarak savunmaması dikkat çekicidir. O, İsa hakkındaki inancını Kiliselere bildirmiştir.
[2] Birçok çağdaş İngilizce çevirilerinde, Yeni Ahit’te Eski Ahit ayeti geçiyorsa, o ayet BÜYÜK HARFLERLE yazılır.
[3] David Capes, Old Testament Yahweh Texts in Paul’s Christology.
